Początki rzemiosła sięgają XIII wieku. Wtedy pojawiły się pierwsze organizacje zwane cechami. Jednym ze świadectw, że drobne zakłady rzemieślnicze istniały na tych ziemiach już w średniowieczu jest odkryta tzw. jama garncarska. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1325 roku, kiedy komtur Oto Von Lutterberg zakłada miasto Nuvenmarkt (nazywany przez polskich osadników Nowym Targiem), o czym pisze w Kronice Prus Piotr z Dusburga. W 1466 roku Nowe Miasto Lubawskie wraca do Królestwa Polskiego, otrzymując statut miasta poddanego bezpośrednio władcy. Zawirowania administracyjne powodują jednak, że w 1521 roku miasto ponownie poddaje się Zakonowi Krzyżackiemu. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 roku Zygmunt I Stary wydaje przywilej na mocy którego miasto przechodzi w polskie władanie.
Natomiast pierwsze wzmianki pisane o istnieniu cechu krawców pochodzą z 1808 roku. Źródła historyczne wskazują, że podstawy organizacji cechowej w Nowym Mieście Lubawskim zaczynają się 1908 roku. W tym czasie rzemieślnicy niezależnie od przynależności cechowej byli zorganizowani w Towarzystwie Przemysłowym, które w 1921 roku przekształciło się w Towarzystwo Samodzielnych Rzemieślników. W 1924 roku ukazała się Ustawa Rzemieślnicza, która cechom nadała autonomię, uznając je za podstawowe komórki życia rzemieślniczego.
W okresie międzywojennym na terenie powiatu działało 10 cechów branżowych:
– cech kołodziejski,
– cech kowalski,
– cech krawiecki (założony w 1808 roku),
– cech malarzy i lakierników,
– cech młynarski,
– cech piekarzy,
– cech rzeźnicki,
– cech stolarski,
– cech szewski,
– cech ślusarsko-blacharsko-kotlarski.
Cechy te działały na terenie Nowego Miasta i gminy Nowe Miasto, obejmującej miejscowości: Kurzętnik, Krotoszyn, Marzęcice i Mroczno. Tuż przed rozpoczęciem II wojny światowej w ówczesnym powiecie lubawskim działało 816 zakładów.
W latach powojennych 1945-50 rzemieślnicy Nowego Miasta działający w zawodach: metalowym, spożywczym, wędliniarskim i skórzanym podlegali cechowi rejonowemu w Brodnicy.
1 października 1950 roku powstał Cech Rzemiosł Różnych w Nowym Mieście Lubawskim.
Do jego Zarządu weszli:
• Kiszelewski Franciszek – Starszy Cechu,
• Ostrowski Leopold – Podstarszy Cechu,
• Neumann Paweł – Sekretarz,
• Gierszyński Alfons – Skarbnik,
•Wiśniewski Bronisław – Członek Zarządu.
We wrześniu 1962 roku ufundowano z dobrowolnych składek rzemieślników Sztandar Cechowy. Siedziba cechu zmieniała się kilkakrotnie, dopiero w 1972 roku Zarząd Cechu wystąpił z inicjatywą budowy własnego domu. 5 marca 1973 roku Uchwałą Walnego Zgromadzenia podjęto decyzję o budowie Domu Rzemiosła w Nowym Mieście Lubawskim. Dzięki wspólnej pracy i pomocy wielu rzemieślników szybko ukończono budowę i 26 lutego 1976 roku nastąpiło uroczyste otwarcie. Podczas uroczystości szczególnie zasłużeni rzemieślnicy otrzymali odznaczenia „Zasłużony dla Warmii i Mazur” oraz Honorową Odznakę Rzemiosła. W 1983 roku uchwalono nowy statut cechu.
W latach 90-tych Nowe Miasto Lubawskie i okolice to prawdziwe „zagłębie stolarskie”. Działało tu wiele zakładów z wieloletnimi tradycjami. Stolarze, tapicerzy, krawcy i drzewiarze uzyskiwali stopnie w rzemieślniczej hierarchii podnosząc swoje kwalifikacje.
W dniu 29 czerwca 2002 roku poświęcono nowy Sztandar, na awersie znajduje się godło, a wokół niego napis Cech Rzemiosł Różnych Nowe Miasto Lubawskie na dole daty 1950 – 2002. Na rewersie znajdują się symbole najważniejszych zawodów i herb miasta. Cech posiada również insygnia cechowe.
Obecnie w naszym Cechu zrzeszonych jest 92 rzemieślników i przedsiębiorców,
a przygotowanie zawodowe odbywa ok. 200 młodocianych.